Dé Wijnstraat van Hageland tot Maasvallei bevordert duurzaam wijntoerisme in het Noorden van Europa
Vlaanderen en Nederland bundelen de krachten om vier wijngebieden met elkaar te verbinden tot een grensoverschrijdende toeristische wijnstraat.
De ontwikkeling van Dé Wijnstraat is in handen van een consortium waarin Hogeschool PXL in Hasselt, Toerisme Vlaanderen, Toerisme Vlaams-Brabant, Visit Zuid-Limburg (NL), Katholieke Universiteit Leuven, Herita, Bisschoppelijk Centrum Rolduc, Gemeente Kerkrade, Stad Borgloon, Visit Limburg (BE), en Wijngoed Raar Saint Remi de komende drie jaar participeren.
Het project, dat loopt van 1 april 2024 tot 31 maart 2027, is onderdeel van het samenwerkingsprogramma INTERREG VI Vlaanderen-Nederland en wordt gefinancierd vanuit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en door Toerisme Vlaanderen
Het budget bestaat uit drie miljoen euro, waarvan 49% bestaat uit toegekende subsidie en 50% ingelegd wordt door de samenwerkende partners.
Roberta Metsola, voorzitter van het Europees Parlement, is blij dat ze mag pronken met de Europese hulp. “Deze structuurfondsen zijn juist bedoeld om lokale en regionale initiatieven te steunen. We praten zo vaak over Europa als iets niet goed gaat. Maar hier raken we het hart van de regio. Als fondsen er toe bijdragen dat een lokaal product het beste van een regio kan laten zien, dan moeten we daar nog meer energie in steken.”
Lees ook
Duurzaam toerisme bevorderen door grensoverstijgend samenwerking
In de traditionele wijnlanden Frankrijk, Italië, Portugal en Duitsland is wijntoerisme door wijnproeverijen, overnachtingen bij wijnboerderijen, rondleidingen in wijnkelders, wijn en gastronomie van grote invloed op het bruto nationaal product.
Toerisme en vrijetijdsbesteding worden erkend als krachtige hefbomen voor positieve verandering op sociaal, ecologisch en economisch vlak. De wijnstraat legt de focus op het bevorderen van duurzaam toerisme door middel van grensoverstijgende samenwerking en het creëren van een unieke beleving rondom wijn.
De grensoverschrijdende aanpak zorgt voor een gevarieerder aanbod, stimuleert een langer verblijf en hogere besteding, spreidt bezoekerstromen rond het thema wijn en draagt bij aan een duurzaam wijnecosysteem en kennisuitwisseling.
“We hebben in Nederland en Vlaanderen een aantal fantastische wijngebieden, die bovendien aan elkaar grenzen. Het is één van de voorbeelden van kansen voor verbinding tussen onze mooie provincies. De wijnstraat is een perfecte gelegenheid voor groen toerisme en de verdere ontwikkeling van onze wijnbouwers. De unieke natuur, het historisch erfgoed en de lokale smaak kunnen elkaar allemaal versterken. In een tijd waarin ‘beleven’ voor veel mensen voorop staat, is dit een buitenkans om iets moois neer te zetten samen. De diversiteit tussen de gebieden zal ongetwijfeld verrijkend werken voor bezoekers.” — Léon Faassen, gedeputeerde Landelijk gebied van Nederlands Limburg.
De toeristische route loopt van Leuven (B) naar Thorn (NL). Onderweg doet hij vier wijngebieden aan. Dat zijn Hageland en Haspengouw in België en Mergelland in Nederland. Het vierde gebied is de grensoverschrijdende Maasvallei.
Het doel van de wijnstraat is om de aantrekkelijkheid van minder bekende wijngebieden te vergroten door bezoekers in tijd en ruimte te spreiden, waardoor een bredere doelgroep wordt aangetrokken en duurzaam wijntoerisme wordt gestimuleerd.
Dit wordt bereikt door middel van drie belangrijke pijlers:
◾ Wijnidentiteitsonderzoek: inzicht krijgen in het unieke terroir van elk wijngebied en de regionale wijnidentiteit definiëren
Om de verdere groei van onze grensoverschrijdende wijnsector strategisch te ondersteunen, is het belangrijk om het aanbod in de 4 wijngebieden af te stemmen op een gemeenschappelijk totaalconcept. Om tot deze strategie te komen, onderzoeken en inventariseren we wat het unieke DNA is van de betrokken wijngebieden en -stakeholders en wat de gemeenschappelijkheden zijn.
We werpen hiervoor per wijngebied: Hageland, Haspengouw, Maasvallei en Mergelland/Zuid-Limburg een blik op het verleden, het heden en de toekomst. Via deze data worden de gemeenschappelijke USP’s en regionale accentverschillen bepaald en kunnen we een gemeenschappelijke wijnidentiteit ontwikkelen. Slagen of falen van het project is nauw verbonden met governance (samenwerking van stakeholders). Daarom wordt er gewerkt aan een kader voor de toekomst opdat het project na drie jaren geïntegreerd is in de reguliere werking van betrokken stakeholders.
◾ Uitwerking van de wijnstraat en wijnbeleving: leggen van een grensoverschrijdende lange afstandsfietsroute van wel 150 km lang (dé wijnstraat), met herkenbare toegangspoorten, tussen de wijngebieden met als doel deze met elkaar te verbinden tot één groot aaneengeschakeld wijngebied met verschillende terroirs.
Zes wijnhubs of erfgoedsites, die onlosmakelijk verbonden zijn met het wijnverleden, worden omgebouwd tot wijnbelevingscentrum en dienen als startpunt (toegangspoort) om de wijnstraat en de wijnregio’s verder te ontdekken.
◾ Opbouw van een wijnecosysteem: dit project wil ondernemers warm maken om deel te nemen aan duurzaam wijntoerisme door middel van het uitwisselen van kennis en ervaringen, het aanreiken van handvatten om te blijven innoveren, en het creëren van wijnbelevingen, ondersteund door een gezamenlijk kader en vormingsactiviteiten.
◾ Wijnstops en menukaart: Om wijnstops (wijngaarden, horeca-uitbaters, logiesuitbaters en andere stakeholders) te ondersteunen bij het verbeteren van hun bezoekersbeleving, wordt een selectie van fysieke en digitale producten ontwikkeld. Deze selectie wordt in samenwerking met de deelnemers van het wijnecosysteem uitgedacht en vormgegeven. De (digitale) producten zijn bedoeld om de wijnstops te helpen hun toeristische aantrekkingskracht te versterken en hun unieke verhaal te vertellen.
Vier wijngebieden
Zes wijnhubs met een duidelijk wijnhistorisch verleden
De zes wijnhubs worden toegangspoorten voor deze wijnroute en dienen als uitvalsbasis voor cultuurliefhebbers en bezoekers (inwoners, recreanten en toeristen). Deze locaties zijn:
Er is veel gaande op en rond de historische kasteelsite. Het Kasteel van Horst ondergaat momenteel een grondige restauratie. Tal van vakmensen geven elke dag het beste van zichzelf om het kasteel opnieuw te laten stralen.
Tijdens Horst in de steigers laat Herita jou de restauratie van de waterburcht op de eerste rij meemaken. Tussen 8 mei en 8 september ben je meer dan welkom om Horst in de steigers te beleven in verschillende belevingsprogramma's.
Van Zaadje tot Appel- en perenstroop: in de Stroopfabriek in Borgloon stap je als het ware de tijdlijn van de fruitstreek binnen. Stroop die mouwen op en duik in het avontuur van de Haspengouwse fruitbeleving!
Stroop maken kent een lange traditie die eeuwen terug gaat. Heel wat Haspengouwers hadden een aantal fruitbomen en verwerkten de overschotten op ambachtelijke wijze tot stroop en confituur. Het verhaal van de Stroopfabriek begint in 1879, wanneer het stoken evolueert van huisnijverheid naar industriële activiteit. De familie Wynants-Groenendaels bouwt een stoomstroopfabriek voor het commercialiseren van hun stroop. In deze gebouwen vind je vandaag het toeristisch onthaal en het fruitbelevingscentrum.
Meer info op Visit Limburg: Vakmanschap in de kijker: de Stroopfabriek in Borgloon.
Het statige Kasteel van Leut, beter gekend als ‘Kasteel Vilain XIIII’, bevindt zich tussen Leut en Meeswijk in de gemeente Maasmechelen. Het kasteelpark sluit aan op de riviervallei van de Maas, met aan de overkant van de rivier Nederland. Het kasteel is samen met de dienstgebouwen een beschermd monument en maakt deel uit van het beschermd cultuurhistorisch landschap ‘Kasteel Vilain XIIII: kasteel en omliggend park’.
Het kasteel dankt zijn huidige naam Vilain XIIII aan de Gentse graaf Charles Vilain XIIII die het kasteel in 1822 in zijn bezit kreeg door zijn huwelijk met Pauline de Billehé de Valensart.
Charles Vilain XIIII was betrokken bij de oprichting van het onafhankelijke België in 1830.
Na zijn dood, in 1878, kwam het kasteel in handen van Georgine Vilain XIIII, die het kasteel in 1920 verkocht aan de Steenkoolmijn van Eisden, die het inrichtte als Hospitaal Vilain XIIII. Na de sluiting van het ziekenhuis eind jaren tachtig van de 20e eeuw werd het omgevormd tot rust- en verzorgingstehuis.
Eind 2021 kwam het Kasteel van Leut in handen van Toerisme Vlaanderen, met als doel het te herwaarderen met respect voor de geschiedenis van het domein.
In onze wijngaarden Raar en Lange Raarberg te Meerssen, Kruisdonk te Maastricht en Albig in Duitsland verbouwen wij druiven van de rassen Pinot Noir, Regent, Pinot Meunier, Pinot Blanc, Pinot Gris, Chardonnay. Scheurebe en Sylvaner. We maken uit de Pinot Noir en Regent onze rode wijn. Een deel ervan rijpt 8 tot 12 maanden op nieuwe eiken vaten. Deze Pinot Noir – Regent Barrique is een absoluut mooie volwassen wijn. Overtuig U zelf.
De eerste vijf jaar zijn wij in de leer gegaan bij het gerenommeerde wijnhuis Baumann uit Albig Rheinhessen (D). Alle werkzaamheden in het wijnproces doen we onder auspiciën van- en samen met onze collega wijnboer Ralf Baumann.
Vanaf 2021 zijn wij begonnen met alle werkzaamheden in Meerssen uit te voeren, maar wel nog steeds onder auspiciën van Ralf Baumann. Inmiddels maken wij in Meerssen ook een Methode Porto, een Methode Traditionelle en een Methode Calvados, Fuselier genaamd.
Eén van de Limburgse "wijnhubs" verrijst bij Abdij Rolduc, het klooster dat al sinds het jaartal 1106 verbonden is aan de wijnbouw, destijds nog als Abdij Kloosterrade. Juist omdat Rolduc een erfgoedlabel draagt, kwam de locatie op het netvlies voor de wijnroute.
“We werden benaderd door de regio Vlaams Brabant” — zo vertelt Simone Meertens van Visit Zuid-Limburg.
“Die wilden een wijnbeleving creëren rond een erfgoedlocatie . Toen de gemeente Kerkrade ook interesse toonde, was de link naar Rolduc en de wijngeschiedenis snel gelegd.”
In Gulpen, Meerssen en Kerkrade worden drie "wijnbelevingscentra" gelanceerd, die als toegangspoort tot het gebied gaan functioneren.
Een wijnstraat, waar wijnbeleving centraal staat!
Met de opstart van de wijnstraat hoopt de regio niet alleen wijnliefhebbers aan te trekken, maar ook een breed publiek te inspireren om te genieten van een duurzame en betekenisvolle toeristische (wijn)ervaring.
Het voornaamste doel is het streven om een wijnregio in opmars (groeiend aantal wijnmakers én kwaliteitswijnen!) met een unieke geologische stapeling van ijzerzandsteen, mergel, grind en löss op de korte afstand van 80 km en een gedeelde cultuurhistorische wijngeschiedenis (de praktijk van het wijn maken met dank aan de Romeinen) te verbinden tot een uniek, grensoverschrijdend toeristisch verhaal.
Synergieën met andere sectoren zoals lokale keuken, cultureel erfgoed, landschapsbeleving en andere toeristische ervaringen lenen zich uitstekend voor verdere toeristische uitbouw.
“Vlaanderen staat niet alleen bekend om zijn bier, maar is intussen ook een opkomende wijnregio. De productie en de kwaliteit van de wijnen nemen niet alleen toe, maar wijndomeinen zetten ook steeds meer in op toeristische ervaringen. Met dit project ondersteunt Toerisme Vlaanderen de ontwikkeling van het toeristisch aanbod rondom wijn, waardoor we de aantrekkingskracht van de regio vergroten voor zowel lokale als internationale bezoekers. De wijnhub op het Kasteel van Leut zal daarbij het ideale startpunt worden voor wie de wijnregio Maasvallei verder wil ontdekken. Je waande je in het kasteel al in de Loirevallei, maar met het nieuwe wijnaanbod wordt die ervaring nog versterkt.” — Zuhal Demir, Vlaams minister van toerisme.